این نوع محصول در این استان خصوصاً در شهرهای قاین، از جمله روستای خشک و دیگر روستاها کشت و زراعت میشود و فاصله آن تا مرکز استان خراسان حدود ۱۰۰ الی ۱۱۰ کیلومتر میباشد. استان خراسان مقام اول کشوری را در تولید این محصول دارا میباشد؛ و پس از آن مازندران با تولید زرشکهای زیبا بویژه در تنکابن مقام دوم را دارا میباشد لازم بذکر است زرشکهای زیبا فقط به منظور زیباسازی محیط و حیاط سازی است و میوه چندانی نمیدهد.
زرشک درختچهای تیغدار به طول ۱ تا ۵ متر است. چوب آن به رنگ قرمز، قهوهای یا زرد است. برگهای آن بیضی شکل با دندانههای ارهای و میوه اش قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزهاست. به ریشه درخت زرشک «آئر خیس» گفته میشود.
انتهای بهار و ابتدای تابستان فصل شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچههای زرد رنگ زرشک در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود میگیرند.
زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است. کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استان خراسان و شهرستان قائنات با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.
خواص دارویی
ریشه، پوست و ساقه
سبوس و ریشه زرشک حاوی مواد شیمیایی به نام آلکالوئید ایزوکوئینولین است. این ترکیبات دارای خواص آنتیبیوتیکی دارد. برخی ازآنها باعث پائین آوردن تب، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک میکنند.
برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.
واریس را درمان میکند.
نقرس و رماتیسم را برطرف میکند.
بی اشتهایی را برطرف میکند.
اعمال دستگاه گوارش را منظم میکند و سوء هاضمه را از بین میبرد.
برای درمان زردی و یرقان مؤثر است.
آنهایی که مبتلا به ورم طحال هستند میتوانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند.
برای معالجه بواسیر نافع است.
برای شستوشوی چشم، میتوان از جوشانده ریشه و ساقه زرشک استفاده کرد.
برای درمان یرقان و زردی مؤثر است.
برگ
اسهالهای مزمن را درمان میکند.
برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین ث میباشد.
در موقع آنژین و گلودرد، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید.
مصرف مقدار زیاد زرشک یا ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست.
میزان مصرف بالای این گیاه به مدت طولانی میتواند سبب ناراحتی معده و رودهها شود و جذب ویتامین B کافی در بدن را مشکل میکند.
جویدن برگ زرشک، باعث محکم شدن لثه و دندان میشود.
میوه
زرشک
درمان اعتیاد
به سبب الکالوئید بربرین موجود درآن قادر به درمان اعتیاد با تریاک بوده. و اعتیاد معتادان را بر طرف مینماید. مضافاً «اینکه این اثر بخشی در حیوانات آزمایشگاهی که بطور مصنوعی به مرفین معتاد گردیده بودند کراراً» به اثبات رسیدهاست.
زرشک و ارتباط آن با محیط طبیعی
انواع زرشک دانه دار به عنوان درختچهای میوه دهنده و خودرو در اکثر مناطق کوهستانی کشورمان به چشم میخورد و از آنجایی که از اجزا طبیعی اکوسیستم مناطق کوهستانی است حتی در شرایط سخت و نامساعد نیز میوه فراوانی تولید میکنند.
زرشک در طب سنتی
زرشک دارای مزاج سرد و خشک است و مصلحهای آن عبارتند از: میخک، شکرسرخ و شیرینیهای طبیعی … زرشک تسکین دهنده صفرا و خون و تشنگی و حرارت معده و کبد، تقویت کننده قلب و کبد معده گرم میباشد. به تنهایی یا با داروهای گرم مانند دارچین و عسل و … برای تقویت کبد سرد و تر و بازکردن انسداد مجاری کبدی و سردی احشا مفید است. مصرف زیاد آن برای سرد مزاجان بلغمی و سوداوی مضر است.